Jaszczurka zwinka

Opis

Jaszczurka zwinka jest jednym z czterech gatunków jaszczurek zamieszkujących na terenie Polski. Jej masywne ciało pokrywają ściśle do siebie przylegające łuski. Na grzbiecie są one mniejsze i szorstkie, brzuch zaś pokrywają większe i gładkie. Na głowie ma regularnie ułożone tarczki. Głowa jest krótsza, lecz większa niż u jaszczurki żyworódki. Jej ogon jest nieco dłuższy od tułowia, ale i tak jest krótszy niż u innych jaszczurek. W sytuacji zagrożenia zostaje odrzucony jako przynęta dla drapieżnika. Z czasem odrasta do pierwotnej długości. Otwory uszne znajdują się z tyłu głowy i są łatwo zauważalne. Kończyny jaszczurki są silnie umięśnione, a palce długie, zakończone pazurkami. Samca można odróżnić od samicy po tym, że ma on zielonkawe podbrzusze, czasem nakrapiane drobnymi plamkami, zaś samica ma szary lub kremowy spód ciała. W okresie godowym, czyli w maju, samce przybierają intensywną zieloną barwę. Ubarwienie tych gadów jest bardzo różne. Najczęściej grzbietem biegnie szeroka pręga, często przecinana drobnymi plamkami, chociaż można też spotkać osobniki bez niej. Po bokach ciała biegną jeszcze dwie pręgi z brązowo-czarnych plam. Czasem można spotkać osobniki o jednolitym brązowym kolorze, choć są one dosyć rzadkie. Młode zwinki po wykluciu się, podobnie jak młode innych jaszczurek, są znacznie ciemniejsze niż osobniki dorosłe. Długość życia wynosi średnio ok.3- 4 lat.

Występowanie

Zwinka występuje na większości kontynentu europejskiego poza jego południowymi krańcami. Na zachodzie granicą jej zasięgu jest środkowa Francja. Na północy spotkać ją można nawet w centrum Półwyspu Skandynawskiego. Jej wschodnie siedliska sięgają po środkową Rosję. Występuje również w Turcji i zachodniej Azji. Jest gatunkiem bardzo rzadkim w Wielkiej Brytanii. Jaszczurka nie jest spotykana we Włoszech, Hiszpanii, południowo-zachodniej Francji oraz na Półwyspie Bałkańskim. W Polsce jest spotykana na 1200 m n.p.m., ale na przykład w bułgarskich górach Riła jest spotykana do 2500 m n.p.m.

Jaszczurka zielona

Opis

Typowo ubarwione samce są trawiastozielone, bezplame lub bogato nakrapiane czarnymi plamkami. Typowe samice są szarozielone pokryte nieregularnymi ciemnymi plamkami z jasnymi liniami wzdłuż grzbietu. Brzuch jednolicie żółty lub żółtozielony.

Występowanie

Gatunek nizinny, w górach dochodzi do 2000 m n.p.m. Południowa Europa od Hiszpanii po Dniepr oraz na południowych obszarach środkowej Europy. Północna granica jej zasięgu to równoleżnik 49°N. Jedyne jej stanowisko w okresie powojennym stwierdzono w Ustroniu (Śląsk Cieszyński) w latach 1968-1970 (R. Bielawski, T. Ramik, 1972). Nieudokumentowane dane pochodzą z Bieszczadów oraz Wyżyny Lubelskiej, okolic Sokołowa Małopolskiego, a ostatnio także z Roztocza. Powyższe dane wymagają naukowego potwierdzenia.

Jaszczurka żyworodna

Opis

Jaszczurka żyworodna nie należy do dużych gadów – osiąga długość do 14 lub 16 cm. Około 9,5 cm przypada na ogon. Ubarwienie grzbietu nie wykazuje dostrzegalnych różnic w zależności od płci. Jest zwykle brunatne, ciemnobrązowe, jasnobrązowe, szarobrązowe, szare; Młynarski zauważa, że ciemniejsze, niż u jaszczurki zwinki. Dalej opisuje on plamki i kropki tworzące wstęgi. Smugi są ciemniejsze od tła, podczas gdy plamki zarówno ciemne, jak i żółtawe. Ciemna podłużna pręga biegnie pośrodkowo. Niekiedy nie jest ona ciągła, ale tworzona przez drobniejsze plamy. Sprawia wrażenie delikatnej. Obok niej leżą plamki barwy jasnej lub ciemnej, porozrzucane nieregularnie albo regularnie ułożone. Ciemne, szerokie sługi i smugi jasne lub pojedyncze ciemne plamki o jasnych centrach, położone nad tymi ciemnymi, zdobią również boki ciała, zazwyczaj ciemniejszej barwy od grzbietu. Inaczej wygląda brzuszna strona ciała. W przeciwieństwie do grzbietowej wykazuje ona dymorfizm płciowy w barwie. Mianowicie u samic zabarwiona jest na biało, żółtawo, szaro lub pomarańczowo, nieraz z nieznacznym plamkowaniem. Jeśli już występuje, ogranicza się zwykle do tylnej części brzucha. U samców natomiast brzuszna powierzchnia ciała przyjmuje kolor pomarańczowożółty. Przybierając barwy od żółci do pomarańczu, a nawet barwy pomarańczowoczerwonej, w porze godowej pokrywa się on dodatkowo czarnym deseniem. Samiec nosi takie barwy na brzuchu, spodniej stronie ogona i kończyn. Wyróżnia go też podgardle: bladoniebieskawe, białawe czy jasnoczerwone. Często spotyka się okazy melanotyczne, bardzo ciemne do całkiem czarnych. Widuje się je często w Tatrach. Wyróżniają się również osobniki młode Ich grzbiet przyjmuje kolor ciemnobrunatny do czarnobrunatnego. Wykazuje również brązowy połysk. Także brzuszna strona ciała różni ich od dorosłych jaszczurek. Widnieją tam barwy ciemnoszara, niebieskawoczarna czy zielonkawoczarna. Dopiero w trzecim roku swego życia wykształcają ubarwienie dorosłych jaszczurek. Głowę zwierzęcia zdobią wyraźne tarczki. Okolica skroniowa, w odróżnieniu od innych jaszczurek polskich, wytwarza drobne łuseczki, a nie tarczki. Grzbiet pokrywają drobne łuski z kilkami. Zwierzę cechuje się delikatną, krępą budową ciała, w kształcie lekko walcowatego. Głowa osiąga niewielkie rozmiary. Nie stwierdza się przewężenia szyjnego. Tułów jest wydłużony. Ogon określa się jako gruby, nieproporcjonalny w stosunku do reszty ciała, silny. Kończy się szpicem. Kończyny są krótkie.

Jaszczurka murowa

Opis

Jaszczurka murowa, murówka zwyczajna (Podarcis muralis) – gad z rodziny jaszczurek właściwych.

Występowanie

W najcieplejszych rejonach południowej części Europy Środkowej. Zamieszkuje tereny kamieniste. W Polsce notowano pojedyncze populacje od roku 2011 w kamieniołomach na Dolnym Śląsku (w okolicach Strzelina i Przeworna). Środowisko: kamieniste nieużytki, winnice, widne lasy; w południowej Europie spotykana także na murach budynków.

strona główna